Ħelsien u n-narratur li dejjem jindaħal

Abstract

L-argument prinÄ‹ipali tiegħi f’dan l-istudju huwa li l-leħen narrattiv eterodijeÄ¡etiku, li fit-terminoloÄ¡ija fundamentali ta’ Gérard Genette huwa ta’ xi ħadd li mhuwiex wieħed mill-karattri, dejjem jindaħal fir-rakkont biex jagħtina l-perspettiva tiegħu. Ma jistax ikun mod ieħor. Biex niddiskuti dan l-aspett fundamentali tan-narratoloÄ¡ija fir-rumanz Ħelsien ta’ Ä użè Bonnici se nħares lejn ir-rumanz ikoniku Germinal (1885) ta’ Émile Zola, u l-ewwel rumanz Verista Taljan, Giacinta (1879) ta’ Luigi Capuana, imnebbaħ fost l-oħrajn mix-xogħol ta’ Zola u r-rumanziera Russi. Fil-kuntest tar-rumanz Realista Malti li ispira ruħu minn din il-letteratura li tosserva mill-viÄ‹in lill-bnedmin u n-natura, jidhirli li n-narratur ta’ Ħelsien huwa wieħed mill-iktar narraturi li jagħmel l-isforz li jillimita l-kummentarji li jidentifikaw minnufih is-soÄ¡Ä¡ettività tiegħu u jwasslu l-pożizzjoni ideoloÄ¡ika li jieħu. Idu tingħaraf sew fid-determiniżmu filosofiku u psikoloÄ¡iku tiegħu. Iżda l-personaÄ¡Ä¡i u l-Ä¡rajjiet mhux dejjem jobdu l-formuli stabbiliti mir-RomantiÄ‹iżmu u r-Realiżmu Malti u l-lingwaÄ¡Ä¡ tar-rumanz huwa rikk biżżejjed biex jirreżisti l-kontroll assolut ta’ vuÄ‹i waħda.