Futur bla passat? : il-qag魔da ta' l-arkivji f'pajji偶na

Abstract

Forsi mhux kul魔add jirrealizza kemm l-arkivji huma marbutin ma' nozzjonijiet determinanti ta' progress, ta' identit脿 u ta' 偶vilupp. Qabel is-seklu dsatax il-kuxjenza storika moderna kienet ristretta g魔all-摹bir u l-anali偶i ta' tag魔rif minn individwi ta' 魔ila e膵膵ezzjonali b魔al Vico, Montesquieu, Gibbon u o魔rajn, imma ma kienx hemm il-mezzi biex studji b魔al dawn isiru a ba偶i ta' ri膵erka i偶jed regolari. F'Malta wkoll kien hemm individwi b魔al Mifsud, Scicluna u o魔rajn qabilhom li fittxew id-dokumenti u g魔arfu l-魔tie摹a tag魔hom g魔all-posterit脿. Madankollu l-kolonjali偶mu ftit li xejn kien jippermetti storja patrija awtentika jew kritika, g魔as-sempli膵i ra摹uni li l-esperjenzi u sa魔ansitra l-interessi kulturali kienu essenzjalment stunati jew addirittura konfli摹摹enti. Dan bir-rispett kollu lejn pijunieri b魔al Panzavecchia u xi o魔rajn li ppruvaw jiddivulgaw l-istorja nattiva anki fl-iskejjel, xi 魔a摹a li fis-seklu dsatax saret norma fl-Ewropa kollha. Il-libert脿 intellettwali baqg魔et 膵irkoskritta 魔afna mill-istituzzjonijiet, kif x'aktarx g魔adha, fosthom indubbjament mill-Knisja, g魔alkemm mhux daqs qabel. Ironikament, per脿, kienet il-missjoni u l-organizzazzjoni ekkle偶jastika fid-diversi forom tag魔ha li ssistemat u mantniet it-tnaqqix ta偶-偶mien permezz ta' dokumenti fi sferi parrokkjali, nazzjonali u reli摹ju偶i li llum qeg魔din nibdew nirrealizzaw l-importanza tag魔hom meta dawn ikunu a膵膵essibbli qabel xejn g魔all-klassifika.